Tuổi thơ

Phan Ngọc Hiển sinh năm 1910 tại phường Thới Bình, thành phố Cần Thơ (nay thuộc quận Ninh Kiều). Cha ông là Phan Văn Vinh, mẹ là bà Trương Thị Cự. Cả hai qua đời lúc Phan Ngọc Hiển mới 10 tuổi. Mồ côi cha mẹ, ông sống với người anh là Phan Văn Thới và chị là Phan Kim Sa. Mặc dù hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn, người cậu ruột của ông, ông Trương Quang Đẩu, vẫn cố gắng để Phan Ngọc Hiển tiếp tục học hành. Ông Đẩu nhận xét về cậu cháu trai của mình: “Thằng này sau này ắt làm nên”.

Vốn dĩ là một cậu bé cần cù, chăm chỉ, thông minh, hiếu học, nên mới 21 tuổi Phan Ngọc Hiển đã đỗ tốt nghiệp trung học sư phạm. Không thể không công nhận tài năng học tập của Hiển, nên nhà trường buộc phải cấp bằng thầy giáo cho ông. Tuy vậy, thực dân pháp đã ghi tên Phan Ngọc Hiển vào sổ đen, nên chúng đày thầy giáo trẻ đến tận Rạch Gốc, miệt đất mũi tận cùng của tỉnh Cà Mau để dạy học. Trong giai đoạn này, ông bắt đầu theo đuổi lý tưởng giải phóng dân tộc bằng bạo lực do Đảng Cộng sản Đông Dương khởi xướng.

Theo tư liệu từ tuần báo Tân tiến, cuối năm 1935, Phan Ngọc Hiển làm phóng viên cho tờ báo có tòa soạn đặt ở Sa Đéc này. Đến cuối năm 1937, Xứ ủy Nam Kỳ của Đảng Cộng sản Đông Dương điều ông về Sài Gòn và bổ nhiệm ông vào ban biên tập báo Liên đoàn lao động thuộc Công hội đỏ Nam Kỳ. Cuối năm 1938, Tỉnh ủy Bạc Liêu xin điều ông về chuẩn bị nhân sự thành lập cơ quan báo của đảng bộ. Nhưng sau đó Tỉnh ủy Bạc Liêu hoãn việc thành lập tờ báo này.

Lãnh đạo khởi nghĩa Hòn Khoai

Tháng 6 năm 1939, Phan Ngọc Hiển được tổ chức đảng của ông phân công trở lại hoạt động ở vùng Rạch Gốc, rồi sau đó vượt biển ra Hòn Khoai. Trong cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ chống lại chính quyền thực dân Pháp do Đảng Cộng sản Đông Dương tổ chức và tiến hành, Phan Ngọc Hiển trực tiếp lãnh đạo và tổ chức cuộc nổi dậy ở Hòn Khoai. ngày 13 tháng 12 năm 1940, cuộc nổi dậy nổ ra, nhưng nhanh chóng bị chính quyền đàn áp. Phan Ngọc Hiển cùng đồng đội bị thực dân Pháp bắt. "10 chiến sĩ Hòn Khoai" trong đó có ông đã bị xử bắn tại sân vận động của Thị trấn Cà Mau vào ngày 12 tháng 7 năm 1941. Phan Ngọc Hiển qua đời năm 31 tuổi.